W uchwale z dnia 26.02.2014 r. w sprawie III CZP 137/13 Sąd Najwyższy wyraził pogląd, iż „sąd nie może zawiesić postępowania jeszcze przed rozpoczęciem rozprawy tylko dlatego, że powód nie podał danych pozwalających na ustalenie numerów PESEL, NIP lub w Krajowym Rejestrze Sadowym drugiej strony.” (Biul.SN 2014/2/11). Zdanie to pokazuje się być istotne dla praktyki. Niejednokrotnie zdarza się bowiem, że sądy powszechne, po wniesieniu pozwu, wzywają stronę powodową do sprecyzowania oznaczenia strony pozwanej, czy nawet do podania danych, które zgodnie z art. 2081 k.p.c., sąd ma obowiązek ustalić z urzędu. Zdarza się również, że wezwanie tego rodzaju opatrzone zostaje rygorem – zawieszenia postępowania. Sąd Najwyższy wyjaśnił przeto, iż art. 177 § 1 pkt 6 k.p.c. nie może być podstawą zawieszenia postępowania w przypadku niewskazania przez stronę powodową danych umożliwiających sądowi poczynienie ustaleń po myśli art. 2081 k.p.c. jeszcze przed doręczeniem pozwu i rozpoczęciem rozprawy. Po rozpoczęciu rozprawy zawieszenie postępowania na tej podstawie – czytamy w uzasadnieniu – może nastąpić tylko wtedy, gdy uzyskanie danych umożliwiających ustalenie wskazanych numerów nie jest możliwe.

W odniesieniu do osób fizycznych imię (imiona) i nazwisko – ale także płeć, data i miejsce urodzenia, imiona rodziców oraz nazwisko rodowe matki pozwalają zindywidualizować osobę. Zwykle wszystkie te dane są wystarczające do oznaczenia osoby, choć ustawa procesowa nie wymaga wskazania ich wszystkich w piśmie inicjującym postępowanie sądowe. Tym niemniej pomocny w oznaczeniu osoby jest numer Powszechnego Elektronicznego Systemu Ewidencji Ludności (PESEL), który pozwala limitować wątpliwości tam gdzie ich być nie powinno – sugestywny przykład Sądu Najwyższego odnosi się do egzekucji z rachunku bankowego, przed którą w przypadku wszczęcia przeciwko niewłaściwej osobie postępowania egzekucyjnego, art. 825 pkt 3 k.p.c. nie stanowi w praktyce dostatecznej zapory.

Osoby prawne są dostatecznie indywidualizowane poprzez numer w stosownym rejestrze KRS, ewentualnie uzupełniająco przez numer NIP.

W obowiązującym stanie prawnym, strona powodowa ma obowiązek we właściwy sposób zindywidualizować samą siebie oraz zaprezentować dane wystarczające do określenia strony pozwanej i dalej ustalenia danych wymienionych w art. 2081 k.p.c. W analizowanej uchwale Sąd Najwyższy zwrócił jednak uwagę, że jakkolwiek art. 2081 k.p.c. z racji swego usytuowania w ustawie sugeruje, iż ustalenia takie należą do czynności przygotowawczych poprzedzających posiedzenie wyznaczone na rozprawę, to jednak ustawa nie określa czasu, w którym należy podjąć stosowne czynności. W szczególności – nie jest konieczne podejmowanie takich czynności w trakcie posiedzenia sądu, ani tym bardziej nie ma dostatecznych przesłanek, by twierdzić, że czynności takie powinny nastąpić podczas pierwszego posiedzenia. Konkluzja jest zatem taka, że zanim sąd nie podejmie próby doręczenia pozwu – nie jest możliwe zawieszenie postępowania; postępowanie dowodowe może zaś zmierzać również do naświetlenia danych, które ustalone winny być po myśli art. 2081 k.p.c.; natomiast „sąd [jakkolwiek] ma wprawdzie dużą swobodę w ocenie przyczyn zawieszenia postępowania, powinien jednak działać rozsądnie, z intencją usprawnienia postępowania, a nie jego obezwładnienia” (ibidem).

Również zasady ekonomii procesowej mogą niekiedy uzasadniać zapatrywanie, iż zawieszenie postępowania przed próbą doręczenia pozwu jest niewłaściwe, tym bardziej że momentem w którym najpóźniej dane z art. 2081 k.p.c. powinny być Sądowi znane jest moment wyrokowania. Sąd Najwyższy stwierdza wręcz, iż „przepis art. 2081 k.p.c. ma charakter bezwzględny, w związku z czym, przy uwzględnieniu jego genezy, nie może być przeciwstawiany przepisowi art. 325 k.p.c. (por. § 1291 regulaminu urzędowania sądów powszechnych oraz § 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 05.04.2012 r. w sprawie określenia brzmienia klauzuli wykonalności).” (ibidem).

Niedługo po ogłoszeniu recenzowanej uchwały – poglądy zaprezentowane w jej uzasadnieniu zostały, jak się wydaje, podzielone przez Sąd Apelacyjny w Katowicach, który w postanowieniu z 12.03.2014 r., w sprawie oznaczonej sygnaturą I ACz 110/14, stwierdził: „przyjąć trzeba, że ustalenie numerów PESEL pozwanych jest konieczne przed wydaniem orzeczenia rozstrzygającego merytorycznie o żądaniu pozwu (…) Zatem sąd może zawiesić postępowanie tylko wtedy, gdy uzyskanie niezbędnych danych jest niemożliwe. Nie można bowiem wykluczyć, że pozew dotrze do adresata, a ten stawi się i sam poda numer PESEL, w konsekwencji postępowanie winno być prowadzone przynajmniej do rozpoczęcia rozprawy.” (LEX nr 1455202).

Przygotował: adwokat Artur Szczepaniak