Z dniem 1 stycznia 2016 roku weszła w życie nowelizacja, która wprowadziła do Ordynacji podatkowej w dziale IV rozdział 3a regulujący szczegółowo kwestie pełnomocnictwa, przy czym część przepisów z tego rozdziału zacznie obowiązywać dopiero od 1 lipca 2016 roku. Pełnomocnictwo może być ogólne, szczególne albo do doręczeń. Regulacje dot. pełnomocnictwa do doręczeń zostały w niniejszym opracowaniu pominięte z uwagi na niewielkie zastosowanie w praktyce pełnomocników profesjonalnych.
W każdym przypadku adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy, który wypowiedział pełnomocnictwo, jest obowiązany działać za stronę jeszcze przez dwa tygodnie od wypowiedzenia, chyba że mocodawca zwolni go od tego obowiązku.
W zakresie nieuregulowanym w nowododanym rozdziale stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego oraz Kodeksu postępowania cywilnego.
PEŁNOMOCNICTWO OGÓLNE – regulacje wejdą w życie 1 lipca 2016 roku
Pełnomocnictwo ogólne upoważnia do działania we wszystkich sprawach podatkowych oraz w innych sprawach należących do właściwości organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej.
Pełnomocnictwo ogólne oraz zawiadomienie o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu co do zasady zgłasza mocodawca, wyłącznie w formie dokumentu elektronicznego do ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Adwokat, radca prawny oraz doradca podatkowy mogą sami zgłaszać udzielenie im pełnomocnictwa ogólnego oraz zawiadamiać o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu, ze wskazaniem daty zwolnienia z obowiązku reprezentacji. Pełnomocnictwo ogólne może być również zgłoszone za pośrednictwem Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej. Sposób zgłaszania pełnomocnictw elektronicznie oraz za pośrednictwem CEIDG będą regulowały rozporządzenia ministerialne, które na moment obecny jeszcze nie zostały wydane.
Informacje o udzieleniu pełnomocnictwa, o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu minister właściwy do spraw finansów publicznych umieszcza w Centralnym Rejestrze Pełnomocnictw Ogólnych, zwanym dalej „Centralnym Rejestrem”. Centralny Rejestr jest prowadzony przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych.
Ustanowienie, zmiana zakresu, odwołanie lub wypowiedzenie pełnomocnictwa ogólnego wywiera skutek od dnia wpływu do Centralnego Rejestru.
PEŁNOMOCNICTWO SZCZEGÓLNE
Pełnomocnictwo szczególne upoważnia do działania we wskazanej sprawie podatkowej lub innej wskazanej sprawie należącej do właściwości organu podatkowego lub organu kontroli skarbowej. Pełnomocnictwo szczególne może być udzielone na piśmie, w formie dokumentu elektronicznego lub zgłoszone ustnie do protokołu, przy czym pełnomocnictwo udzielone na piśmie oraz zawiadomienie o jego zmianie, odwołaniu lub wypowiedzeniu składa się do akt sprawy wyłącznie na ustalonym formularzu. Pełnomocnicy nie mają więc możliwości stosowania swoich własnych druków i wzorów pełnomocnictwa, tak jak było do tej pory. Obowiązkowym elementem nowego pełnomocnictwa jest adres elektroniczny pełnomocnika.
Ustanowienie, zmiana zakresu, odwołanie lub wypowiedzenie pełnomocnictwa szczególnego wywiera skutek od dnia zawiadomienia organu podatkowego.
NOWY RODZAJ SPRAW Z URZĘDU
W sprawie niecierpiącej zwłoki organ podatkowy wyznacza dla osoby nieobecnej tymczasowego pełnomocnika szczególnego, upoważnionego do działania do czasu wyznaczenia przez sąd kuratora dla osoby nieobecnej. Tymczasowym pełnomocnikiem szczególnym może być w pierwszej kolejności wyznaczony przez organ podatkowy członek rodziny osoby nieobecnej, jeżeli wyrazi na to zgodę, a w przypadku braku takiej zgody – adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy.
W przypadku niemożności wszczęcia postępowania lub prowadzenia postępowania wobec osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej z powodu braku powołanych do tego organów lub niemożności ustalenia adresu siedziby, miejsca prowadzenia działalności lub miejsca zamieszkania osób upoważnionych do reprezentowania jej spraw, organ podatkowy wyznacza dla tej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej tymczasowego pełnomocnika szczególnego upoważnionego do działania do czasu wyznaczenia kuratora przez sąd. Tymczasowym pełnomocnikiem szczególnym jest adwokat, radca prawny lub doradca podatkowy
O wyznaczenie adwokata jako tymczasowego pełnomocnika szczególnego organ podatkowy zwraca się do okręgowej rady adwokackiej. Do ustalenia wynagrodzenia oraz kosztów adwokata, radcy prawnego lub doradcy podatkowego, wyznaczonego tymczasowym pełnomocnikiem szczególnym, stosuje się odpowiednio przepisy o kosztach pomocy prawnej udzielonej przez doradcę podatkowego z urzędu.
DORĘCZENIA ELEKTRONICZNE
Zgodnie z art. 144§ 5 OP doręczanie pism pełnomocnikowi będącemu adwokatem, radcą prawnym lub doradcą podatkowym oraz organom administracji publicznej następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo w siedzibie organu podatkowego. Redakcja przepisu nie pozostawia wątpliwości – wskazany sposób doręczeń jest obligatoryjny, pełnomocnik nie może żądać doręczania mu pism pocztą tradycyjną, co do zasady również organ nie może wybrać formy tradycyjnej doręczeń. Doręczenia za pośrednictwem operatora pocztowego mogą nastąpić wyłącznie w przypadku przypadku wystąpienia problemów technicznych uniemożliwiających organowi podatkowemu doręczenie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej. Być może praktyka organów podatkowych będzie taka, iż problemem technicznym pozwalającym na doręczenie pocztą tradycyjną będzie niepodanie przez pełnomocnika adresu elektronicznego. Bardziej prawdopodobne jest jednak, iż niepodanie adresu elektronicznego przez pełnomocnika będzie skutkowało wezwaniem o stawiennictwa w urzędzie celem odbioru pisma – niezależnie od odległości pomiędzy siedzibą organu, a siedzibą pełnomocnika.
Jeżeli przepisy ustawy przewidują doręczanie pism za pomocą środków komunikacji elektronicznej, doręczenie następuje przez portal podatkowy w zakresie wynikającym z odrębnych przepisów lub przez elektroniczną skrzynkę podawczą. Co ciekawe, nowy wzór pełnomocnictwa szczególnego w objaśnieniach wskazuje, iż „podanie adresu elektronicznego jest obowiązkowe w przypadku pełnomocnika będącego adwokatem, radcą prawnym, doradcą podatkowym oraz nierezydenta nieposiadającego identyfikatora podatkowego jeśli nie wskazują w sekcji D 2. adresu do doręczeń w kraju (art. 145 § 2 i § 2a ustawy). W przypadku pozostałych pełnomocników wypełnienie oznacza wniesienie o doręczenie za pomocą środków komunikacji elektronicznej pism w sprawie wskazanej w części E.” Powołane w objaśnieniach przepisy art. 145 § 2 i 2a OP brzmią: „Jeżeli ustanowiono pełnomocnika, pisma doręcza się pełnomocnikowi pod adresem wskazanym w pełnomocnictwie.” oraz ”Pełnomocnikowi mającemu miejsce zamieszkania za granicą, który nie wskazuje adresu do doręczeń w kraju, pisma doręcza się za pomocą środków komunikacji elektronicznej na wskazany adres elektroniczny.” Z powyższych objaśnień płynie wniosek, iż podanie adresu elektronicznego adwokata nie jest obowiązkowe, jeśli adwokat poda adres do doręczeń w kraju, co jednakże kłóci się wprost z przywołanym wyżej art. 144§ 5 OP w brzmieniu: „Doręczanie pism pełnomocnikowi będącemu adwokatem, radcą prawnym lub doradcą podatkowym oraz organom administracji publicznej następuje za pomocą środków komunikacji elektronicznej albo w siedzibie organu podatkowego.” Logika nakazywałaby uznać, iż przepis art. 144§ 5 OP stanowi lex specialis w stosunku do art. 145 § 2 i 2a OP, lecz w takim razie, nie da się ukryć, iż treść objaśnień zawartych na wzorze pełnomocnictwa jest wysoce myląca, gdyż sugeruje, że adwokat może jednak wybrać doręczenia pocztą tradycyjną, w ten sposób, że nie poda adresu elektronicznego w pełnomocnictwie, za to poda adres do doręczeń w kraju.
Jednocześnie objaśnienia zawarte w pełnomocnictwie szczególnym precyzują, iż adres elektroniczny pełnomocnika oznacza adres w systemie teleinformatycznym wykorzystywanym przez organ podatkowy, czyli nie każdy adres e-mail posiadany przez pełnomocnika, ale adres zweryfikowany przy zakładaniu konta EPUAP, co sugeruje, iż każdy pełnomocnik powinien takie konto posiadać.
Przygotowała: Adw. Agnieszka Wagemann – Smolańska