W dniu 8 września 2016 roku wchodzi w życie znaczna część ustawy z dnia 10 lipca 2015 roku o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw z dnia 10 lipca 2015 r. (Dz.U. z 2015 r. poz. 1311). Nowelizacja wprowadza wiele istotnych zmian, przede wszystkim w KC i KPC, zmienia jednak również np. ustawę – Prawo o Adwokaturze.

Procedurę legislacyjną zainicjował rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks cywilny, ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 2678), który do Sejmu poprzedniej kadencji trafił w sierpniu 2014 roku. Projekt ten był już w omawiany na łamach „Adwokata Wielkopolskiego” w następujących artykułach:

  1. a) http://www.rada-adwokacka.poznan.pl/adwokat,160,24.html
  2. b) http://www.rada-adwokacka.poznan.pl/adwokat,160,25.html
  3. c) http://www.rada-adwokacka.poznan.pl/adwokat,160,26.html

Jak już wspomniano na wstępie, ustawa nowelizacyjna modyfikuje również przepisy ustawy – Prawo o Adwokaturze. Z dniem 8 września 2016 roku:

1) art. 49 otrzymuje brzmienie:

,, Art. 49.

  1. Okręgowa rada adwokacka prowadzi listy adwokatów i aplikantów adwokackich. Okręgowa rada adwokacka udostępnia na swojej stronie internetowej informacje o wpisanych na prowadzone przez nią listy adwokatach i aplikantach adwokackich, obejmujące imię i nazwisko oraz numer wpisu na listę.
  2. Okręgowa rada adwokacka prowadzi listę prawników zagranicznych na zasadach określonych w ustawie z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej.
  3. Okręgowa rada adwokacka prowadzi w systemie teleinformatycznym udostępnianym przez Naczelną Radę Adwokacką listy, o których mowa w ust. 1 i 2. Okręgowa rada adwokacka umożliwia Naczelnej Radzie Adwokackiej dostęp do tych list.

2) po art. 58 dodaje się art. 58a w brzmieniu:

,, Art. 58a.

  1. Naczelna Rada Adwokacka zapewnia sądom, Ministrowi Sprawiedliwości, Prokuratorowi Generalnemu, prokuratorom powszechnych i wojskowych jednostek organizacyjnych prokuratury oraz prokuratorom Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu dostęp do list, o których mowa w art. 49 ust. 1 i 2, za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, w zakresie imienia i nazwiska adwokata, aplikanta adwokackiego lub prawnika zagranicznego, numeru PESEL, o ile adwokat, aplikant adwokacki lub prawnik zagraniczny go posiada, daty uchwały o wpisie na listę i numeru wpisu na listę, daty uchwały o skreśleniu z listy, informacji o zawieszeniu w czynnościach zawodowych, w przypadku adwokatów i prawników zagranicznych – formy wykonywania zawodu i adresu siedziby zawodowej, a w przypadku aplikantów adwokackich – informacji o prawie zastępowania adwokata w zakresie określonym w art. 77 ust. 1 i 2.
  2. Naczelna Rada Adwokacka udostępnia na swojej stronie internetowej informacje o adwokatach, aplikantach adwokackich i prawnikach zagranicznych obejmujące imię i nazwisko adwokata, aplikanta adwokackiego lub prawnika zagranicznego oraz numer wpisu na listę.
  3. Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, minimalną funkcjonalność oraz warunki organizacyjno-techniczne funkcjonowania systemu teleinformatycznego, o którym mowa w ust. 1, uwzględniając zgodność z minimalnymi wymaganiami i sposobem stwierdzania zgodności oprogramowania określonymi na podstawie ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. z 2014 r. poz. 1114) oraz zapewnienie bezpieczeństwa danych, w tym ochronę przed nieuprawnionym ujawnieniem i dostępem.

Podobne przepisy wejdą w życie również w odniesieniu do innych kategorii pełnomocników procesowych, w szczególności radców prawnych i rzeczników patentowych Jak wynika z uzasadnienia projektu ustawy nowelizacyjnej, motywem wprowadzenia tych zmian jest fakt, że aktualnie bazy danych zawodowych pełnomocników są prowadzone przez organy korporacji zawodowych we własnym zakresie, a niektóre z nich są udostępniane przez Internet. Nie posiadają one jednak doniosłości w postępowaniu sądowym, z powodu braku regulacji dotyczących wiarygodności tych baz, w tym gwarancji ich stałego aktualizowania. Wedle zamysłu projektodawców szczególna rola baz danych ujawni się w postępowaniach sądowych wszczynanych wyłącznie drogą elektroniczną, gdyż umożliwią one automatyczną weryfikację pełnomocników zawodowych. W tradycyjnych postępowaniach bazy te będą mogły również odegrać istotną rolę, gdyż umożliwią one szybkie zasięgnięcie potrzebnych informacji za pośrednictwem systemu teleinformatycznego.

Warto zwrócić uwagę na praktyczne konsekwencje uzyskania przez sądy i inne organy dostępu do oficjalnych baz danych, zawierających aktualne dane na temat osób wpisanych na listę adwokatów i aplikantów adwokackich (a także prawników zagranicznych). Sąd lub prokurator będzie mógł w czasie rzeczywistym, na bieżąco zweryfikować czy osoba stawiająca się na czynności procesowe i rzeczywiście posiada uprawnienia do występowania w roli adwokata czy aplikanta adwokackiego. Daje to możliwość skutecznego udaremnienia ewentualnych prób „podszywania się” pod adwokatów lub aplikantów adwokackich przez osoby nie będące członkami Adwokatury Polskiej, ale większe praktyczne znaczenie takiego systemu przejawiać się powinno w eliminacji problemów spotykanych w codziennej działalności adwokatów i aplikantów adwokackich. Przykładowo, w sytuacji, w której adwokat bądź aplikant adwokacki występuje po raz pierwszy przed danym sądem, zwłaszcza gdy jest to sąd oddalony od bazowego miejsca prowadzenia działalności przez adwokata czy odbywania aplikacji przez aplikanta adwokackiego, sądy nierzadko domagają się okazania przez pełnomocnika legitymacji adwokata/aplikanta adwokackiego i na tej podstawie ustalają uprawnienia danej osoby do występowania w tej roli. Tym samym przypadkowe niezabranie czy zagubienie legitymacji rodzi czasami w praktyce problem z wykazaniem przez adwokata/aplikant swojego statusu. Po wprowadzeniu opisywanych zmian problemy takie nie powinny już mieć racji bytu, ponieważ sąd będzie miał dostęp do stosownej bazy danych, w której będzie mógł ów status ustalić.

Należy odnotować, że baza danych zawierająca listę adwokatów i aplikantów adwokackich ma mieć charakter scentralizowany (ogólnopolski) i ma być prowadzona i udostępniana przez Naczelną Radę Adwokacką. Tym samym każdy sąd i prokurator będzie mieć dostęp do danych o adwokatach i aplikantach niezależnie od ich przynależności do danej izby adwokackiej. Baza danych powstawać będzie na podstawie informacji gromadzonych przez poszczególne okręgowe rady adwokackie w systemie teleinformatycznym, do którego dostęp będzie mieć Naczelna Rada Adwokacka. Z tego względu na adwokatów czy aplikantów adwokackich nie zostaną nałożone dodatkowe obowiązki polegające np. na rejestracji w takiej ogólnopolskiej bazie danych i zapewnienia aktualności danych ujawnionych w bazie.

Należy liczyć się z możliwością wystąpienia rozmaitych błędów w opisanym powyżej systemie teleinformatycznym, zwłaszcza w początkowej fazie jego funkcjonowania. Z tego względu należy postulować, aby sądy i prokuratorzy, w razie stwierdzenia (na podstawie informacji zamieszczonych w bazie danych) przeszkód do dopuszczenia stawiającej się osoby do czynności procesowej, podejmowały próbę weryfikacji takich informacji, choćby telefonicznie, zasięgając informacji w biurze właściwej okręgowej rady adwokackiej, zamiast bezrefleksyjnie nie dopuszczać stawiającego do czynności. Wadliwości działania systemu teleinformatycznego czy błędy bądź zaniedbania osób odpowiedzialnych za zapewnienie aktualności i kompletności danych w systemie nie powinny obarczać adwokata, aplikanta czy prawnika zagranicznego i narażać go na odpowiedzialność cywilną względem swojego mocodawcy. Ponadto, należy pamiętać, że figurowanie czy nie figurowanie przez adwokata/ aplikanta adwokackiego/ prawnika zagranicznego w takiej bazie danych nie rzutuje na żadne uprawnienia, ma charakter niejako pomocniczy porządkowy, co dodatkowo przemawia za koniecznością rozsądnego posługiwania się taką bazą danych i potrzebą incydentalnej weryfikacji prawdziwości czy aktualności danych w niej zawartych.

Opracował: adw. dr Mariusz Zelek

Kategoria: Co nowego w prawie