W dniu 23 września 2016 r. Sejm uchwalił Ustawę o pozasądowym rozwiązywaniu sporów konsumenckich, przewidującą rozwiązania dotychczas niefunkcjonujące w polskim porządku prawnym. Uchwalenie tej ustawy wynikało z potrzeby implementacji tzw. dyrektywy ADR [Alternative Dispute Resolution] (Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/11/UE z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie alternatywnych metod rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE; tekst dyrektywy dostępny pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32013L0011&from=PL). Dyrektywa ta należy do tzw. pakietu legislacyjnego, na który oprócz wspomnianej dyrektywy składa się również rozporządzenie ODR [Online Dispute Resolution], któ®e weszło w życie w dniu 9 stycznia 2016 r. (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady nr 524/2013 z dnia 21 maja 2013 r. w sprawie internetowego systemu rozstrzygania sporów konsumenckich oraz zmiany rozporządzenia (WE) nr 2006/2004 i dyrektywy 2009/22/WE; tekst rozporządzenia dostępny pod adresem: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2013:165:0001:0012:PL:PDF).

Dyrektywa ADR przewidywała stworzenie na obszarze Unii Europejskiej jednolitego systemu pozasądowego rozstrzygania sporów, obejmującego wszelkie zaistniałe na rynku unijnym spory między konsumentem a przedsiębiorcą, wynikające z zawartych umów sprzedaży rzeczy lub świadczenia usług.

Polska ustawa implementująca dyrektywę zakłada powstanie siatki – podlegających wpisowi do specjalnego, prowadzonego przez Prezesa UOKiK rejestru – podmiotów uprawnionych do prowadzenia postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich oraz określa zasady prowadzenia postępowania w sprawie pozasądowego rozwiązywania sporów konsumenckich. Postępowanie to zdefiniowane zostało jako postępowanie mające na celu rozwiązanie sporu między konsumentem (z terenu całej UE) a przedsiębiorcą (mającym swoiście rozumianą w tej ustawie siedzibę w Polsce) wynikającego z zawartej z konsumentem umowy. Postępowanie takie ma polegać na umożliwieniu zbliżenia stanowisk stron w celu rozwiązania sporu przez jego strony, przedstawieniu stronom propozycji rozwiązania sporu lub rozstrzygnięciu sporu i narzuceniu stronom jego rozwiązania. Przy czym rozwiązanie sporu przez rozstrzygnięcie sporu i narzucenie stronom jego rozwiązania jest możliwe tylko w przypadku, gdy strony zostały poinformowane o wiążącym charakterze rozstrzygnięcia będącego wynikiem postępowania i konsekwencjach niezastosowania się do takiego rozstrzygnięcia oraz wyraziły zgodę na poddanie się takiemu rozstrzygnięciu. Jednocześnie ustawa stanowi, że rozstrzygnięcie sporu według ogólnych zasad prawa lub zasad słuszności nie może prowadzić do pozbawienia konsumenta ochrony przyznanej mu bezwzględnie wiążącymi przepisami prawa.

Ustawa nakłada szereg obowiązków na przedsiębiorców, w szczególności w zakresie informowania konsumentów o możliwości zastosowania trybu ADR i właściwym dla danego przedsiębiorcy podmiocie uprawnionym. W przypadku nieuwzględnienia przez przedsiębiorcę reklamacji złożonej przez konsumenta, przedsiębiorca zobowiązany jest złożyć konsumentowi oświadczenie o zamiarze wystąpienia z wnioskiem o wszczęcie takiego postępowania albo zgodzie na udział w takim postepowaniu, albo też o odmowi wzięcia udziału w takim postępowaniu. Zaniechanie złożenia oświadczenia oznaczać będzie zgodę na udział przedsiębiorcy w postępowaniu. Postępowanie wszczynane jest na wniosek jednej ze stron, a jego wszczęcie przerywa bieg przedawnienia roszczenia będącego przedmiotem sporu. W przebiegu postępowania dopuszczalne jest korzystanie przez stronę z pomocy osób trzecich, w tym (ale nie wyłącznie) z profesjonalnej pomocy prawnej.

Ustawa wprowadza również zmiany z szeregu ustaw, w tym w KPC (w zakresie zapisu na sąd polubowny) oraz m.in. w takich ustawach jak: Prawo energetyczne, ustawa o Inspekcji Handlowej, Ustawa o transporcie kolejowym, Ustawa o nadzorze nad rynkiem finansowym, Prawo pocztowe i Prawo telekomunikacyjne. W branżach regulowanych przewidziano, że funkcję podmiotu uprawnionego sprawować będą co do zasady organy regulacyjne.

W zasadniczej części nowa ustawa wchodzi w życie po upływie 2 miesięcy od dnia jej ogłoszenia, które nastąpiło w Dzienniku Ustaw z dnia 9 listopada 2016 r. pod pozycją 1823 (http://dziennikustaw.gov.pl/du/2016/1823/1). Z przebiegiem procesu legislacyjnego można zapoznać się na stronie Rządowego Centrum Legislacji: https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12283400 oraz na stronie Sejmu: http://www.sejm.gov.pl/sejm8.nsf/PrzebiegProc.xsp?nr=630.

Przygotowała: adw. Rita Wilk-Formanowicz