W dniu 12 maja 2017 r. w Dzienniku Ustaw (Dz. U. 2017 poz. 933 tom 1) ogłoszona została Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności, uchwalona przez Sejm w dniu 7 kwietnia 2017 r., po przyjęciu poprawek Senatu, które w większości miały charakter redakcyjny i porządkujący.

Tekst ogłoszonej Ustawy dostępny jest pod adresem: http://dziennikustaw.gov.pl/du/2017/933/1.

Pierwsza część zmian wprowadzanych tą ustawą (a mianowicie: utworzenie Rejestru Należności Publicznoprawnych, zmiany usprawniające działalność biur informacji gospodarczej, modyfikacja reguł odpowiedzialności solidarnej inwestora w procesie budowlanym – art. 6471 Kodeksu cywilnego) omówiona została we wpisie z dnia 24 marca 2017 r. Niniejszy wpis dotyczyć będzie pozostałych zmian.

  1. Ugody zawierane przez jednostki sektora finansów publicznych w sprawach dotyczących należności cywilnoprawnych oraz relacja zawierania takich ugód do naruszenia dyscypliny finansów publicznych

Celem nowelizacji w tym zakresie jest zachęcenie jednostek sektora finansów publicznych do korzystania z polubownych metod rozwiązywania sporów i do zawierania ugód, poprzez ograniczenie barier (w szczególności w Ustawie o finansach publicznych – dalej u.f.p. – i w Ustawie o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych), które dotychczas zniechęcały osoby kierujące jednostkami publicznymi do zawierania ugód.

Dla realizacji tego celu omawianą Ustawą wprowadzono do Ustawy o finansach publicznych wyraźną podstawę dla jednostek sektora finansów publicznych do zawierania ugody w sprawach o należności cywilnoprawne mające charakter sporny (art. 54a ust. 1 u.f.p., który otrzymał brzmienie: Jednostka sektora finansów publicznych może zawrzeć ugodę w sprawie spornej należności cywilnoprawnej w przypadku dokonania oceny, że skutki ugody są dla tej jednostki lub odpowiednio Skarbu Państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego korzystniejsze niż prawdopodobny wynik postępowania sądowego albo arbitrażowego).

Zawarcie ugody będzie możliwe po uwzględnieniu przesłanek określonych w art. 54 ust. 2 u.f.p., który stanowi: Ocena skutków ugody nastąpi, w formie pisemnej, z uwzględnieniem okoliczności sprawy, w szczególności zasadności spornych żądań, możliwości ich zaspokojenia i przewidywanego czasu trwania oraz kosztów postępowania sądowego albo arbitrażowego.

Podmiot publiczny będzie zatem zobligowany do rozważenia, czy korzystniejsze z punktu widzenia prawnego i ekonomicznego byłoby prowadzenie sporu sądowego czy też zawarcie ugody, a wynik tej analizy winien przybrać formę pisemną.

Jednocześnie dodano w niektórych przepisach Ustawy z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych ustępy stanowiące, że nie stanowi naruszenia dyscypliny finansów publicznych:

– wykonanie ugody w sprawie spornej należności cywilnoprawnej zawartej zgodnie z przepisami prawa,

– dokonanie wydatku ze środków publicznych na podstawie takiej ugody,

– zaciąganie lub zmiana zobowiązania na podstawie takiej ugody.

Omawiana Ustawa w zakresie tych zmian wchodzi w życie z dniem 1 czerwca 2017 r.

  1. Podwyższenie progu wartości przedmiotu sporu dla spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym z 10 000 zł do 20 000 zł – art. 5051 § 1 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego

Omawianą Ustawą zmieniono art. 5051 § 1 k.p.c. poprzez podwyższenie z kwoty 10.000 zł do kwoty 20.000 zł progu wartości przedmiotu sporu dla spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszonym, gdy dochodzone są roszczenia wynikające z umów lub w sprawach o roszczenia wynikające z rękojmi, gwarancji jakości lub z niezgodności rzeczy sprzedanej konsumentowi z umową. Ustawa w zakresie tej zmiany wchodzi w życie z dniem 1 czerwca 2017 r.

  1. Zmiany dotyczące postępowania grupowego

W ustawie z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym, w celu – jak zakładał projektodawca – zwiększenia efektywności postępowania grupowego, przewidziano następujące zmiany:

– poszerzono zakres przedmiotowy zastosowania ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym o roszczenia innych niż konsumenci podmiotów z tytułu odpowiedzialności kontraktowej i bezpodstawnego wzbogacenia (w tym nienależnego świadczenia) oraz o roszczenia z wynikające z uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia (przy czym powództwo winno ograniczać się do ustalenia odpowiedzialności pozwanego za określone zdarzenie lub zdarzenia; uwzględniając żądanie ustalenia odpowiedzialności pozwanego za określone zdarzenie lub zdarzenia, sąd ustali okoliczności wspólne członkom grupy, stanowiące przesłanki dochodzonych przez nich roszczeń); w wyniku tej zmiany możliwe będzie dochodzenie roszczeń w postępowaniu grupowym przez grupę składającą się zarówno z konsumentów, jak i przedsiębiorców;

– usunięto wymóg uzasadnienia ujednoliconej wysokości dochodzonych roszczeń „wspólnymi okolicznościami sprawy”, dla ujednolicenia roszczeń pieniężnych w rozumieniu art. 2 ust. 1 Ustawy o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym wystarczające będzie zgodne wskazanie tej samej wysokości roszczeń dochodzonych w grupie/podgrupach;

– doprecyzowano sposób formułowania żądania pozwu inicjującego postępowanie grupowe zmierzające do ustalenia odpowiedzialności pozwanego;

– wprowadzono możliwości rozstrzygania przez sąd o dopuszczalności postępowania grupowego na posiedzeniu niejawnym; O dopuszczalności postępowania grupowego sąd na posiedzeniu niejawnym będzie rozstrzygał na podstawie twierdzeń obu stron zawartych w pozwie i w odpowiedzi na pozew oraz załączonych dokumentów;

– wyłączono możliwość wydania przez sąd II instancji orzeczenia kasatoryjnego w przypadku rozpoznawania zażalenie na postanowienie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego;

– wyłączono możliwość stosowania art. 381 k.p.c. przy rozpoznawaniu zażalenia na postanowienie w przedmiocie dopuszczalności postępowania grupowego;

– postanowiono, iż po wydaniu postanowienia o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym, dopuszczalność prowadzenia postępowania grupowego nie podlega ponownemu badaniu w dalszym toku postępowania; w wyniku tej zmiany, postępowanie grupowe będzie mogło być dalej prowadzone, mimo odpadnięcia po zakończeniu fazy certyfikacyjnej jakiejkolwiek przesłanki dopuszczalności rozpoznania sprawy w postępowaniu grupowym, tj. np. pomimo spadku liczby członków grupy poniżej 10 osób na skutek śmierci jednego z członków grupy;

– przesądzono, iż Sąd Najwyższy, uwzględniając skargę kasacyjną na postanowienie o odrzuceniu pozwu z uwagi na niedopuszczalność postępowania grupowego, może wydać orzeczenie reformatoryjne (tj. uchylić zaskarżone postanowienie i postanowić o rozpoznaniu sprawy w postępowaniu grupowym);

– wprowadzono zasadę, zgodnie z którą zaskarżenie postanowienia w przedmiocie ustalenia składu grupy nie wstrzymuje rozpoznania sprawy przez sąd I instancji;

– sformułowano przesłanki, które sąd winien mieć na uwadze, zobowiązując powoda do złożenia przez powoda kaucji na zabezpieczenie kosztów procesu (pozwany powinien uprawdopodobnić, że powództwo jest bezzasadne oraz że brak kaucji uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie orzeczenia w przedmiocie kosztów postępowania w razie oddalenia powództwa);

– złagodzono rygor niewniesienia kaucji poprzez zawieszenie przez sąd postępowania na okres 3 miesięcy przed odrzuceniem pozwu;

– wprowadzono większą elastyczność w zakresie formy upublicznienia ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego, ustawa wprowadza – zamiast jednego, co do zasady, obligatoryjnego sposobu publikacji ogłoszenia o wszczęciu postępowania grupowego w prasie – możliwość wyboru takiego sposobu publikacji ogłoszenia, który będzie najbardziej odpowiedni w danej sprawie;

– przewidziano wprowadzenie wykazu postępowań grupowych prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości; wykaz będzie udostępniany w Biuletynie Informacji Publicznej Ministra Sprawiedliwości;

– sprecyzowano termin końcowy na złożenie przez członka grupy oświadczenia o wystąpieniu z grupy (termin końcowy na złożenie przez członka grupy oświadczenia o wystąpieniu z grupy wyznacza data uprawomocnienia się postanowienia co do składu grupy);

– wprowadzono zastrzeżenie o „odpowiednim” stosowaniu przepisów k.p.c. do postępowania grupowego (z pewnymi wyjątkami).

Przygotowała: adw. Rita Wilk-Formanowicz

Kategoria: Co nowego w prawie