W dniu 1 czerwca 2017 r. weszła w życie ustawa z dnia 23 marca 2017 r. o zmianie ustawy kodeks karny i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2017 r. Nr 966).Jest to kolejna nowelizacja przepisów karnych zaostrzająca zakres represji karnej wobec sprawców przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.
Jak wynika z uzasadnienia do projektu ustawy zmieniającej, zmiany mają na celu zaostrzenie represji karnej, z uwagi na ciągle dużą ilość wypadków drogowych, także spowodowanych przez kierujących w stanie nietrzeźwości. Jednocześnie celem nowelizacji jest zwrócenie uwagi sądów na konieczność surowszego karania nawet sprawców tylko wykroczeń drogowych, jeśli sprawca taki dokonuje wykroczeń wielokrotnie i nagminnie czemu ma służyć wprowadzenie obowiązku zasięgania w procesie o przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji przez sąd informacji z baz danych policji i innych organów także o wcześniejszym ukaraniu oskarżonego za wykroczenia drogowe w tym w drodze mandatu.
Ustawodawca po raz kolejny dokonał w omawianej ustawie zmieniającej wydłużenia okresu przedawnienia karalności. Tym razem w odniesieniu do wykroczeń. Zmiana ta miała na celu, zgodnie z uzasadnieniem zmian, przeciwdziałać zjawisku przedawniania się wykroczeń popełnianych przez kierowców, zwłaszcza w zakresie naruszenia dozwolonej prędkości. Nie ulega jednak wątpliwości, że zmiana art. 45 § 1 kodeksu wykroczeń odnosi się do sprawców wszystkich wykroczeń. Zgodnie z jego nowym brzmieniem karalność wykroczenia przedawnia się po roku od jego popełnienia (jak dotychczas) jednakże w przypadku wszczęcia przed upływem przedawnienia postępowania termin przedawnienia ulega przedłużeniu o 2 lata i to od dnia upływu roku od popełnienia wykroczenia. De facto, więc w każdej sprawie, w której wszczęte zostanie postępowanie w sprawie wykroczenia termin przedawnienia karalności wynosi obecnie 3 lata od dnia popełnienia wykroczenia. Podobnie jak w przypadku wydłużenia terminu przedawnienia w sprawach o przestępstwa nowe przepisy stosuje się także do wykroczeń popełnionych przed wejściem w życie nowelizacji, chyba, że przedawnienie według uprzednich zasad nastąpiło przed dniem wejścia w życie nowelizacji tj. przed 1 czerwca 2017 r.
W kodeksie karnym ustawodawca dodał nowy art. 178b penalizujący jako przestępstwo niezatrzymanie się przez kierującego pojazdem (w jakimkolwiek ruchu) pomimo polecenia uprawnionego do kontroli. Zgodnie z jego brzmieniem: „Kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych, polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie pojazdu i kontynuuje jazdę, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.”
Poza tym ustawodawca zmienił art. 244 k.k. poprzez zaostrzenie sankcji karnej tak, że teraz złamanie zakazu sądowego skutkować będzie karą od 3 miesięcy do lat 5 pozbawienia wolności (uprzednio górna granica kary wynosiła 3 lata). W ramach zaostrzania sankcji ustawodawca zmienił także art. 178 § 1 k.k. przesuwając dolną granicę kary dla sprawców wypadków ze skutkiem śmiertelnym lub w postaci ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, którzy dopuścili się przestępstwa w stanie nietrzeźwości bądź zbiegli z miejsca zdarzenia. Dolną granicę nadzwyczajnie obostrzonej w takim wypadku kary ustalona na nie niższą niż 2 lata pozbawienia wolności. Uprzednio nie było takiego dodatkowego obostrzenia – sprawcę wypadku ze skutkiem opisanym w art. 177 § 2 k.k. traktowano jak innych sprawców wymienionych w art. 178 k.k. tak, że dolna granica kary wynosiła dolną granicę z przepisu art. 177 § 2 zwiększoną o połowę.
Ustawodawca rozszerzył także zakres stosowania obligatoryjnego zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów. Obecnie po nowelizacji dodany art. 42 § 1a ustanawia obowiązek obligatoryjnego orzekania zakazu prowadzenia pojazdów w stosunku do sprawców przestępstw z art. 178 b (niepoddanie się kontroli); 180a (prowadzenie pojazdu po cofnięciu uprawnień przez organ administracji) oraz art. 244 w przypadku niestosowania się do sądownie orzeczonego zakazu prowadzenia pojazdów.
Ustawodawca wprowadził także zmianę w kodeksie postępowania karnego. Zgodnie z nowym art. 213 § 1b „W postępowaniu w sprawach o przestępstwa w ruchu lądowym określone w rozdziale XXI Kodeksu karnego należy także uzyskać informacje z centralnej ewidencji kierowców oraz z ewidencji kierowców naruszających przepisy ruchu drogowego prowadzonej przez Policję, dotyczące oskarżonego. Jeżeli od sporządzenia tych informacji upłynął okres 6 miesięcy, należy uzyskać je ponownie.” Regulacja ta jak wskazano wcześniej ma na celu zwrócenie uwagi sądów na sprawców notorycznych wykroczeń drogowych i w wypadku gdy popełnią oni przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w ruchu winni oni być z założenia traktowani surowiej.
Wszystkie opisane zmiany weszły w życie z dniem 1 czerwca 2017 r.
Pełny tekst ustawy zmieniającej można znaleźć m.in. na: http://orka.sejm.gov.pl/proc8.nsf/ustawy/1231_u.htm
Opracował: Aplikant adwokacki Jarosław Brzozowski