Wymagania stawiane przed mediatorami sądowymi są zależne od rodzaju sprawy, która mediacją ma być objęta. Można zatem wyróżnić trzy odrębne reżimy prawne, którym poddana jest instytucja mediacji:
I. Postępowanie mediacyjne w sprawach nieletnich
Wymogi dotyczące osoby mediatora uregulowane są w Rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 18.05.2001r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach nieletnich (Dz. U. z 2001r. Nr 56, poz. 591 ze zm.).
Powyższe Rozporządzenia w § 4 stanowi, iż Mediatorem może być osoba godna zaufania, która:
1) ukończyła 26 lat,
2) korzysta z pełni praw cywilnych i publicznych,
3) biegle włada językiem polskim w mowie i piśmie,
4) posiada wykształcenie z zakresu psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa oraz ma doświadczenie w zakresie wychowania lub resocjalizacji młodzieży,
5) posiada umiejętności rozwiązywania konfliktów oraz nawiązywania kontaktów międzyludzkich,
6) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków,
7) odbyła szkolenie dla mediatorów,
8) została wpisana do wykazu w sądzie okręgowym.
Niestety § 6 pkt. 1 ppkt. 2 Rozporządzenia zakazuje pełnienia funkcji mediatora w sprawach nieletnich m.in. czynnym zawodowo adwokatom oraz aplikantom adwokackim, więc z naszego punktu widzenia, ta ścieżka jest zamknięta.
II. Postępowanie mediacyjne w sprawach karnych
Sprawy z zakresu prawa karnego także regulowane są Rozporządzeniem Ministra Sprawiedliwości z 13.06.2003r. w sprawie postępowania mediacyjnego w sprawach karnych (Dz. U. z 2003r. Nr 108, poz. 1020).
W nim w § 3 można wyczytać, iż, podobnie, jak w sprawach nieletnich, także tutaj mediatorem może być osoba godna zaufania, która:
1) posiada obywatelstwo polskie;
2) korzysta w pełni z praw cywilnych i obywatelskich;
3) ukończyła 26 lat;
4) biegle włada językiem polskim;
5) nie była karana za przestępstwo umyślne;
6) posiada umiejętności likwidowania konfliktów oraz wystarczającą do przeprowadzania postępowania mediacyjnego wiedzę, w szczególności w zakresie psychologii, pedagogiki, socjologii, resocjalizacji lub prawa;
7) daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków;
8) została wpisana do wykazu w sądzie okręgowym.
W przypadku spraw karnych, mediatorem może być także czynny adwokat, dlatego warto skupić się na procedurze wpisu do wykazu osób godnych zaufania w sądzie okręgowym, które uregulowane są w w/w Rozporządzeniu w § 4 i § 5.
Wpis do przedmiotowego wykazu następuje na wniosek, do którego dołączyć należy dokumenty potwierdzające spełnienie warunków określonych w § 3. Decyzję o wpisie podejmuje Prezes sądu okręgowego po stwierdzeniu spełnienia wszystkich warunków. Na decyzję odmowną przysługuje odwołanie do prezesa sądu apelacyjnego.
III. Postępowanie mediacyjne w sprawach cywilnych
W odróżnieniu od sfery prawa karnego i postępowania w sprawach nieletnich, to nie prezes sądu okręgowego decyduje o wpisaniu mediatora do wykazu osób godnych zaufania. W całości procedurą tą zajmują się organizacje społeczne i zawodowe, które prowadzą swoje listy stałych mediatorów przekazywane prezesowi sądu okręgowego. Wymagania stawiane przez konkretne organizacje nieznacznie się różnią, natomiast podstawowym wymogiem jest odbycie szkolenia z zakresu mediacji, które często przeprowadzana są właśnie przez te organizacje.
Taką instytucją jest na przykład Centrum Mediacyjne przy Naczelnej Radzie Adwokackiej w Warszawie, przy którym prowadzone są Zawodowe Szkolenia Mediatorów skierowane przede wszystkim do adwokatów. Centrum Mediacyjne przy NRA prowadzi także listę stałych mediatorów, która widnieje m.in. na stronie sądu okręgowego w Poznaniu.
Uwagi do tekstu prosimy zgłaszać na adres poczty elektronicznej: adwokat-spelak@wp.pl