W dniu 9 marca 2017 r. na 37. Posiedzeniu Sejmu RP uchwalona została Ustawa o zmianie niektórych ustaw w celu ułatwienia dochodzenia wierzytelności. Założeniem ustawy jest ułatwienie oceny zdolności płatniczej kontrahenta lub kondycji finansowej dłużnika oraz zwiększenie skuteczności uzyskania zapłaty należności, a wprowadzane zmiany dotyczą zarówno etapu zaciągania zobowiązania, jak i jego dochodzenia (w tym zabezpieczenia i egzekucji).

Ustawa przewiduje zmiany w następujących ustawach:

  1. Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny,
  2. Ustawa z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego,
  3. Ustawa z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji,
  4. Ustawa z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji,
  5. Ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej,
  6. Ustawa z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary,
  7. Ustawa z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych,
  8. Ustawa z dnia 17 grudnia 2004 r. o odpowiedzialności za naruszenie dyscypliny finansów publicznych,
  9. Ustawa z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych,
  10. Ustawa z dnia 17 grudnia 2009 r. o dochodzeniu roszczeń w postępowaniu grupowym,
  11. Ustawa z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych.

Zgodnie z założeniami projektodawcy (projekt rządowy) wyrażonymi w uzasadnieniu do projektu ustawy (druk sejmowy nr 1185), podstawowym celem regulacji jest wzmocnienie praw i gwarancji dla wierzycieli, w szczególności będących przedsiębiorcami z sektora MŚP, poprzez:

1) zapewnienie szerszych możliwości uzyskiwania informacji o zobowiązaniach potencjalnego kontrahenta z rejestrów biur informacji gospodarczej i z rejestrów obejmujących dane o należnościach publicznoprawnych, w tym o umorzeniu egzekucji należności – przy jednoczesnym poszanowaniu praw dłużników;

2) wyważenie interesów i zapewnienie słusznej ochrony inwestorowi i podwykonawcy, jako uczestników procesu budowlanego, w związku z odpowiedzialnością inwestora za zobowiązania wykonawcy wobec podwykonawcy;

3) określenie przesłanek uzasadniających zawarcie, przez podmiot gospodarujący środkami publicznymi, ugody w sprawach dotyczących należności cywilnoprawnych;

4) podniesienie górnego progu wartości przedmiotu sporu dla spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym;

5) rozszerzenie zakresu spraw rozpoznawanych w postępowaniu grupowym oraz eliminację głównych barier w sprawnym rozpoznawaniu spraw w tym postępowaniu;

6) zwiększenie efektywności postępowania zabezpieczającego i egzekucyjnego.

Najważniejsze spośród licznych zmian to:

  1. Utworzenie Rejestru Należności Publicznoprawnych (RNP)

Ustawa, poprzez nowelizację Ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji, przewiduje utworzenie Rejestru Należności Publicznoprawnych, prowadzonego przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej, w którym ujawniani będą zobowiązani niewykonujący obowiązku zapłaty należności pieniężnych podlegających egzekucji administracyjnej, których wierzycielami są naczelnicy urzędów skarbowych albo jednostki samorządu terytorialnego.

Wierzyciel (naczelnik urzędu skarbowego lub jednostka samorządu terytorialnego) będzie wprowadzał dane bezpośrednio do systemu teleinformatycznego, w którym prowadzony będzie RNP. RNP obejmie informacje o tych należnościach, które mogłyby stanowić przedmiot egzekucji w trybie postępowania egzekucyjnego w administracji. W przypadku wniesienia skargi do sądu administracyjnego na ostateczne orzeczenie, dane o należności zobowiązanego nie będą wprowadzane do RNP do czasu zakończenia prawomocnym orzeczeniem postępowania sądowoadministracyjnego. Dany zobowiązany zostanie ujawniony w RNP dopiero wówczas, gdy suma jego zobowiązań osiągnie kwotę co najmniej 5000 zł. Zabezpieczenie interesów zobowiązanego będzie stanowić obowiązek zawiadomienia go – przed przekazaniem informacji o danym zobowiązanym do RNP – o zagrożeniu ujawnieniem w tym rejestrze oraz instytucja sprzeciwu w  sprawie zagrożenia ujawnieniem w RNP lub wprowadzenia danych do RNP, wnoszony do wierzyciela. Sprzeciw będzie można wnieść bezterminowo. (jeszcze przed ujawnieniem w RNP, a po doręczeniu zobowiązanemu zawiadomienia – przez cały okres, w którym dane o zobowiązanym będą tam umieszczone). Jeżeli okoliczność, na której oparto sprzeciw, jest lub była przedmiotem rozpatrzenia w odrębnym postępowaniu administracyjnym, podatkowym lub sądowym albo zobowiązany kwestionuje w całości lub w części wymagalność należności pieniężnej z uwagi na jej wysokość ustaloną lub określoną w decyzji, postanowieniu lub innym orzeczeniu, od którego przysługują środki zaskarżenia wierzyciel wyda postanowienie o niedopuszczalności zgłoszonego sprzeciwu. Dane z RNP będą udostępniane każdemu podmiotowi zainteresowanemu oraz zobowiązanym, za pośrednictwem portalu podatkowego. Sposób i tryb korzystania z RNP przez zobowiązanego, podmiot zainteresowany oraz podmioty, które uzyskają ułatwiony dostęp do RNP, w tym uzyskania z rejestru danych, oraz tryb i sposób wprowadzania danych do rejestru, a także formaty danych wymagane przy wprowadzaniu danych określi minister właściwy do spraw finansów publicznych w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji, w drodze rozporządzenia. Pozyskiwanie z RNP informacji o dłużnikach będzie bezpłatne.

  1. Zmiany usprawniające działalność biur informacji gospodarczych

Spośród licznych zmian w zakresie funkcjonowania biur informacji gospodarczej (dalej: BIG), warto zwrócić uwagę na:

  • umożliwienie BIG (na zlecenie ich klientów) dostępu do RNP oraz Centralnego Rejestru Restrukturyzacji i Upadłości (CRRiU), o którym mowa w art. 5 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (przepis ten wchodzi w życie z dniem 1 lutego 2018 r.),
  • wprowadzenie obowiązku wzajemnego przekazywania danych o poszczególnych zobowiązaniach przedsiębiorcy między BIG oraz udzielania zbiorczej informacji gospodarczej z kilku baz na podstawie jednego wniosku klienta biura,
  • wpis w rejestrze biura odnoszący się do roszczenia, które dłużnik uznaje za przedawnione, będzie zawierał informację o tej okoliczności,
  • podstawowym zdarzeniem uprawniającym do dokonania wpisu do biura będzie, wymagalność zobowiązania od co najmniej 30 dni (obecnie termin ten wynosi 60 dni),
  • włączenie zachowania wierzycieli przekazujących informacje gospodarcze mimo niespełnienia warunków ustawowych, czy też niedokonujących aktualizacji albo usunięcia informacji gospodarczych w sytuacjach wskazanych w ustawie do kategorii czynów nieuczciwej konkurencji,
  • prawo dłużnika do wniesienia sprzeciwu wobec wpisu,
  • umożliwienie biurom tworzenie modeli predykcyjnych, czyli analiz możliwych przyszłych zachowań płatniczych,
  • wystawianie na wniosek osoby, której dane dotyczą, będącej osobą prawną, jednostką organizacyjną lub osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, dokumentu potwierdzającego czy i jakie dane o niej znajdują się w rejestrze (danego lub kilku BIG).
  1. Modyfikacja reguł odpowiedzialności solidarnej inwestora w procesie budowlanym – art. 6471 Kodeksu cywilnego

Na podstawie art. 6471 KC w nowym brzmieniu:

  • wykonawca robót budowlanych będzie mógł co do zasady wykonać swoje świadczenie osobiście albo przy pomocy innych osób (podwykonawców) i nie będzie musiał w tym względzie uzyskiwać, tak jak obecnie, zgody inwestora,
  • inwestor i wykonawca będą mogli określić, w formie pisemnej pod rygorem nieważności, szczegółowy przedmiot robót budowlanych wykonywanych przy pomocy oznaczonego podwykonawcy (konkretnych robót lub zadań). Umowa w tym zakresie będzie mogła być zawarta wraz z umową o roboty budowlane bądź już w trakcie jej wykonywania. Uregulowanie tej kwestii w umowie pomiędzy inwestorem i wykonawcą będzie równoznaczne z wyrażeniem przez inwestora zgody na wykonywanie konkretnych robót przez danego podwykonawcę oraz będzie skutkowało solidarną odpowiedzialnością inwestora i wykonawcy za zapłatę wynagrodzenia należnego temu podwykonawcy,
  • solidarna odpowiedzialność powstanie także w przypadku zgłoszenia inwestorowi danego podwykonawcy wraz z określeniem szczegółowego przedmiotu wykonywanych przez niego robót. W takim wypadku przyjmuje się domniemanie zgody inwestora, które przestaje obowiązywać z chwilą złożenia przez inwestora wykonawcy i podwykonawcy sprzeciwu (który może być złożony w terminie 30 dni od dnia doręczenia inwestorowi zgłoszenia zakresu robót, jakie mają być wykonane przez podwykonawcę),
  • możliwe będzie dokonywanie zgłoszenia wykonywania robót przez danego podwykonawcę zarówno przez wykonawcę, jak i samego podwykonawcę, oraz brak będzie konieczności przedstawiania inwestorowi umowy podwykonawczej lub jej projektu,
  • nie będzie rozróżnienia między zastrzeżeniami i sprzeciwem inwestora,
  • zgłoszenie podwykonawcy inwestorowi (ewentualnie, postanowienie o wykonywaniu wyszczególnionych robót przez oznaczonego podwykonawcę zawarte w umowie pomiędzy inwestorem i wykonawcą) oraz sprzeciw inwestora wymagają formy pisemnej pod rygorem nieważności,
  • wprowadzono wyraźne postanowienie nadające normom z art. 6471 k.c. charakter bezwzględnie wiążący.

W kolejnym wpisie na temat ww. ustawy omówione zostaną kolejne zmiany wprowadzane Ustawą, tj.:

  1. Ugody zawierane przez jednostki sektora finansów publicznych w sprawach dotyczących należności cywilnoprawnych oraz relacja zawierania takich ugód do naruszenia dyscypliny finansów publicznych
  2. Podwyższenie progu wartości przedmiotu sporu dla spraw rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym z 10 000 zł do 20 000 zł – art. 5051 § 1 ustawy – Kodeks postępowania cywilnego
  3. Zmiany dotyczące postępowania grupowego
  4. Zmiany w postępowaniu zabezpieczającym i egzekucyjnym

Ustawa przewiduje, że jako datę jej wejścia w życie, zasadniczo dzień 1 czerwca 2017 r. Co do niektórych regulacji przewidziano jednak wyjątki i dłuższe vacatio legis.

Tekst uchwalonej ustawy dostępny pod adresem: http://orka.sejm.gov.pl/opinie8.nsf/nazwa/1185_u/$file/1185_u.pdf (dostęp 19.03.2017 r.)

Przygotowała: adw. Rita Wilk-Formanowicz

Kategoria: Co nowego w prawie